Er bestaan vrij duidelijke verschillen tussen mensen die meerbegaafd zijn (die een IQ hebben ver boven het gemiddelde maar onder de hoogbegaafdheidsgrens zitten) en hoogbegaafden. Het verschil zit in de kenmerken, zoals onder andere de intensiteit waarmee hoogbegaafden dingen doen en beleven.
Zo is een meerbegaafde vaak belangstellend en geïnteresseerd, een hoogbegaafde is meestal nieuwsgierig, voelt een zeker drang tot onderzoeken en het vergaren van nieuwe kennis. Een meerbegaafde leert vaak makkelijk in ons schoolse systeem. Hieronder een overzicht om het verschil duidelijk te maken tussen een meerbegaafde, slimme leerling en een hoogbegaafde leerling. Want hoogbegaafde leerling hebben echt iets anders nodig binnen het onderwijs!
John Irvine (2001) bracht met zijn onderzoek aan aantal inzichtelijke verschillen tussen hoogintelligent en hoogbegaafd in kaart. Een scherpe grens tussen ‘hoogbegaafd’ en ‘hoog-intelligent’ kan niet worden getrokken. Wel kan kennis van deze verschillen bij de begeleiding van begaafden van waarde zijn:
| Slimme leerling: | Hoogbegaafde leerling: |
| Kent de antwoorden | Heeft altijd vragen |
| Is ervaren in het van buiten leren | Is een groot gisser (leidt af uit de context) |
| Is geïnteresseerd in objecten | Is een zeer nieuwsgierige onderzoeker |
| Is gefocust en oplettend in de klas | Is diep mentaal en fysiek betrokken, soms wegdromend |
| Houdt van simpele logica | Drijft op complexiteit |
| Houdt van woorden | Gebruikt ongewoon complexe vocabulaire |
| Heeft goede ideeën | Heeft flitsende, gekke, onnozele en vreemde ideeën |
| Werkt hard | Hangt wat rond en probeert uit / test uit |
| Beantwoordt de vragen | Discussieert in detail, is kritisch, bewerkt stellingen |
| Presteert bovengemiddeld in de klas | Kan bovengemiddeld, gemiddeld of beneden gemiddeld presteren |
| Hoort bij de top van de groep | Is vaak een eenling |
| Luistert met interesse | Laat sterke gevoelens en opinies zien |
| Leert gemakkelijk | Weet het vaak al |
| 6 à 8 herhalingen voor meesterschap | 1 à 2 herhalingen voor meesterschap |
| Begrijpt ideeën | Ontwikkelt en bewerkt ideeën |
| Geniet van leeftijdgenoten | Prefereert vaak ouder gezelschap |
| Begrijpt de bedoeling of betekenis | Onderzoekt de toepassingen |
| Maakt zijn werk af | Start projecten |
| Kopieert nauwkeurig | Creëert nieuwe projecten |
| Houdt van school | Geniet van leren |
| Technicus | Uitvinder |
| Is tevreden over eigen leren/kunnen | Is hoogst zelfkritisch |